ชุมพร คือประตูสู่ภาคใต้ และเป็นหัวเมืองหน้าด่านในครั้งอดีต อดีตเมือง 12 นักษัตรนี้อุดมสมบูรณ์ด้วย ทรัพยากร ธรรมชาติ โดยมีพร้อมทั้งป่าไม้ ทะเล อีกทั้งเป็นสะพานเชื่อมระหว่างอ่าวไทยและอันดามัน ซึ่งยากนัก ที่จะทุกอย่างพร้อมสรรพในจังหวัดเดียว ลองหยุดทำความรู้จักชุมพรสักนิด แล้วจะรู้ว่าที่นี่ไม่ธรรมดา จังหวัดชุมพร มีเนื้อที่ประมาณ 6,010 ตารางกิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศของจังหวัดชุมพร คือ ด้านทิศตะวันตกมีเทือกเขา ตะนาวศรีและเทือกเขาภูเก็ตเป็นแนวกั้นเขตแดนระหว่างประเทศไทยกับสหภาพพม่า มีลักษณะเป็นพื้นที่สูงลาด เทจากทิศตะวันตกสู่พื้นที่ต่ำ ทางทิศตะวันออกประกอบด้วยภูเขาและป่าไม้ ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำลำธาร ที่สำคัญสายสั้น ๆ หลายสาย เช่น แม่น้ำท่าตะเภา แม่น้ำหลังสวน แม่น้ำสวี เป็นต้นส่วนบริเวณ ตอนกลางของ จังหวัด มีลักษณะเป็นที่ราบลูกคลื่นและที่ราบลุ่มแม่น้ำ มีความอุดมสมบูรณ์สูง เหมาะแก่การเพาะปลูก มีเนื้อที่ดิน ประมาณ 1 ใน 4 ของพื้นที่จังหวัด และด้านทิศตะวันออกมีลักษณะเป็นที่ราบตามแนวชายฝั่งทะเลอ่าวไทย ชายหาดค่อนข้างเรียบ มีความโค้งเว้าน้อย และสวยงามมาก จึงเป็นสถานที่พักผ่อนและสถานที่ท่องเที่ยว สำคัญของจังหวัด
จังหวัดชุมพรมีชื่อปรากฏมาตั้งแต่ปี พ.ศ.1098 โดยมีฐานะเป็นเมืองหน้าด่านของนครศรีธรรมราช ใช้รูปแพะเป็น ตราเมือง เป็นเมืองในอาณาจักรฝ่ายใต้ของกรุงศรีอยุธยาในรัชสมัยแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ในสมัย รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งเป็นมณฑลชุมพร ต่อมามีการยุบการปกครองระบอบมณฑล ชุมพรจึงมีฐานะเป็น จังหวัด
คำว่า “ชุมพร” สันนิษฐานว่ามีที่มาจากคำต่าง ๆ เช่น มาจากคำว่า “ชุมนุมพล” เนื่องจากเป็นเมืองหน้าด่าน การเดิน ทัพไม่ว่าจะมาจากฝ่ายเหนือหรือว่าฝ่ายใต้ ล้วนเข้ามาตั้งค่ายชุมนุมพลกันที่นี่ อีกความหมายหนึ่งอาจมาจากคำว่า “ชุมนุมพร” เนื่องจากการเดินทางไปทำศึกสงครามของแม่ทัพนายกองตั้งแต่สมัยโบราณมา เมื่อจะเคลื่อนพล ต้อง ทำพิธีส่งทัพโดยการบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ขอให้ได้รับชัยชนะในการสู้รบ เป็นการบำรุงขวัญทหาร ในสถานที่ ชุมนุมเพื่อรับพรเช่นนี้ ตรงกับความหมายชุมนุมพร หรือประชุมพร แต่อีกทางหนึ่งสันนิษฐานว่า น่าจะได้มาจาก ชื่อพันธุ์ไม้ธรรมชาติในท้องถิ่น ได้แก่ ต้นมะเดื่อชุมพร เพราะที่ตั้งของเมืองชุมพรนั้นอยู่บนฝั่งแม่น้ำท่าตะเภา มีต้นมะเดื่อชุมพรขึ้นมากมาย ต้นมะเดื่อชุมพรจึงเป็นสัญลักษณ์หนึ่งของตราประจำจังหวัดชุมพร
จังหวัดชุมพรแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 8 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองชุมพร อำเภอหลังสวน อำเภอสวี อำเภอท่าแซะ อำเภอปะทิว อำเภอละแม อำเภอพะโต๊ะ และอำเภอทุ่งตะโก
